فلسفه تسبیحات حضرت “زهرا(س)” چیست؟

 بنا برمتون ديني وتوصيه هاي بزرگان، بهترين تعقيبات نماز،‌ تسبيحات حضرت زهرا(س) است و شايسته است که بعد از نمازهاي واجب و زمان‌هاي ديگري چون وقت خواب و ابتداي زيارت بزرگان و پيشوايان دين بر آن مداومت شود.

هديه‌اي آسماني از جانب پدر

هنگامي که فاطمه(س) از سختي کارهاي خانه در زحمت بود،‌امير‌مؤمنان به ايشان فرمود: نزد پدر برود و خدمتکاري درخواست کند تا در امور منزل يار و همکارش باشد.
وقتي پيامبر(ص) از خواسته‌آنان آگاهي يافت، فرمود: «اي فاطمه، مي‌خواهي چيزي به تو عطا کنم که از خدمتکاري و همه دنيا با آنچه در آن است، ارزش‌مند تر است؟ حضرت فاطمه(س) فرمود: مشتاقم بدانم چيست؟ پيامبر(ص) فرمود: بعداز نماز سي و چهار مرتبه «الله اکبر» و سي و سه مرتبه «الحمد لله» و سي و سه مرتبه «سبحان الله» بگو و آن را با «لا اله الا الله» ختم کن. اين کار برايت از چيزي که مي‌خواهي و از دنيا و هرچه در آن است،‌بهتر است.»
در آن لحظه که اين هديه آسماني به فاطمه(س) عطا شد، فرمود:‌« از خدا و رسول راضي شدم.»
امام باقر(ع) درباره تسبيح حضرت زهرا مي‌فرمايد: «خداوند متعال با هيچ ستايشي بالاتر از تسبيحات فاطمه زهرا(س) عبادت نشده است و اگر چيزي افضل از آن وجود داشت، رسول خدا(ص) آن را به فاطمه(س) اعطاء مي‌کرد».
تسبيح حضرت زهرا که به مناسبت مداومت آن حضرت در انجام آن، به ايشان منسوب گرديده است، درواقع تسبيح حضرت حق‌تعالي است!!
معناي تسبيح حضرت زهرا(س)
الله اکبر
انسان با گفتن «الله اکبر» به نهايت عجز خود اعتراف مي‌کند و به ناتواني‌اش به درگاه الهي بارها اقرار مي‌کند.
جميع بن عمير مي‌گويد: در محضر امام‌صادق(ع) بودم. حضرت از من پرسيد: «جمله «الله اکبر» يعني چه؟‌گفتم:‌يعني خدا از همه چيز بزرگ‌تر است. حضرت فرمود:‌ مطابق اين معنا خدا را چيزي تصور کرده اي و او را بزرگ تر از آن چيزها تصور نموده‌اي. عرض کردم: پس معني «الله اکبر» چيست؟‌حضرت پاسخ داد:‌معنايش اين است؛ «الله اکبر من ان يوصف؛ خداوند بزرگ‌تر از آن است که توصيف گردد.»
الحمدلله
پس از آن‌که انسان به عجز و ناتواني خويش در شناخت خالق اعتراف کرد، با گفتن «الحمد لله» که از افضل اذکار تسبيح است،‌وارد مرحله بعدي مي‌شود.
حضرت امام‌خميني در باب حمد مي‌فرمايد: «حمد خدا مساوي شکر است؛ چنانچه در روايات کثيره وارد است، کسي که «الحمد لله» بگويد شکر خدا را ادا کرده است، چنانچه امام‌صادق(ع) فرمود:‌شکر هر نعمتي اگرچه بزرگ باشد،‌اين است که حمد خداي عزوجل کني».
سبحان الله
شخصي از حضرت علي(ع) پرسيد:‌ »معني «سبحان الله» چيست؟ حضرت فرمود: «سبحان الله» تعظيم مقام بلند و با عظمت خدا و منزه دانستن او از آنچه مشرکان مي‌پندارند، است و زماني‌که بنده اين کلمه را مي‌گويد، همه فرشتگان بر او درود مي‌فرستند».
ثواب تسبيح حضرت زهرا با تربت امام‌حسين(ع)
درباره ثواب تسبيح حضرت زهرا(س) با تربت امام‌حسين(ع) از حضرت صاحب الامر (عج) روايت شده است: «هرکه تسبيح تربت امام‌حسين(ع) را در دست داشته باشد و ذکر را فراموش کند، ثواب ذکر براي او نوشته مي‌شود».
بعداز آن‌که رسول اکرم(ص) تسبيحات را به کوثرش عطا کرد، حضرت فاطمه ابتدا رشته‌اي از پشم تابيده و با آن به تسبيح پرداخت، تا اين که حضرت حمزه بن عبدالمطلب شهيد شد. پس حضرت فاطمه(س) از تربت قبر آن بزرگوار خاک برداشت و تسبيح ساخت و با آن تسبيح مي‌کرد و مردم نيز چنان کردند و چون سيد‌الشهدا شهيد شد، سنت شد که از تربت آن امام‌مظلوم،‌تسبيح سازند و با آن ذکر گويند.
فضيلت و آداب تسبيح حضرت زهرا(س)
درباره فضيلت و آداب گفتن تسبيح حضرت زهرا(س) روايات زيادي از ائمه معصومين(ع) وارد شده است که به برخي اشاره مي‌شود:
*جلوگيري از تيره بختي
ابو‌هارون مکفوف مي‌گويد: «امام‌صادق به من فرمود: اي ابو‌هارون،‌ ما کودکان خود را همان‌گونه که به نماز فرمان مي‌دهيم،‌به تسبيح حضرت زهرا(س) نيز امر مي‌کنيم. پس بر اين ذکر مداومت کن؛ زيرا هر بنده‌اي بر آن مداومت کند، تيره بخت نمي‌شود.
*خوشنودي خداوند، دوري کردن شيطان
امام باقر(ع) فرمود:‌هرکس تسبيح حضرت زهرا را بگويد،‌سپس طلب آمرزش کند، آمرزيده خواهد شد. اين تسبيح به زبان يک‌صد مرتبه است، ولي در ميزان عمل يک هزار تسبيح به حساب مي‌آيد و شيطان را دور و خداوند رحمان را خوشنود مي‌سازد.»
*آمرزش گناهان
امام صادق(ع) نيز به فضيلت تسبيح بعداز نمازهاي واجب چنين اشاره کرد:‌ « مَنْ سَبَّحَ تَسْبِيحَ فَاطِمَهَ ع قَبْلَ أَنْ يَثْنِيَ رِجْلَيْهِ مِنْ صَلَاتِهِ الْفَرِيضَهِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ، هرکس بعداز نماز واجب تسبيحات حضرت زهرا(س) را بجا آورد قبل از اينکه پاي راست را از بالاي پاي چپ بردارد، جميع گناهانش آمرزيده مي‌شود»(کافي ج ۳ ص ۳۴۳)
و در حديثي ديگر فرمود: « مَنْ سَبَّحَ تَسْبِيحَ فَاطِمَهَ ع فَقَدْ ذَکَرَ اللَّهَ الذِّکْرَ الْکَثِير، کسي که تسبيح فاطمه زهرا(س) را بگويد خدا را به ذکر کثير ياد کرده است.»)معاني الاخبار ص ۱۹۳)
شرايط تسبيح حضرت زهرا (س)
يکي از شرايطي که در اين تسبيح بايد رعايت شود، اين است که بعداز نماز بلافاصله خوانده شود؛‌يعني وقتي نماز به پايان رسيد، نمازگزار قبل از اين‌که تغيير وضع دهد و به عبارتي از حالت تشهد و سلام در نماز خارج شود، تسبيح را شروع کند و از آنچه در سرّ عدد مستور است مي‌توان فهميد که بلافاصله بودن تسبيح بعداز نماز داراي حسابي است که در غير اين‌صورت نيست.
با فضايلي که براي حضرت زهرا (س) نقل شد، و نيز تاکيدات بسياري که در مداومت بر آن از ناحيه ائمه معصومين(ع) آمده است، شايسته است که اين عمل، عاشقانه و با نشاط به‌جا آورده شود.
اگرچه ممکن است نفس تسبيح بعداز نماز نشانه اي از نشاط در عبادت باشد،‌ اما متاسفانه بسيار ديده مي‌شود که به هنگام تسبيح، اذکار را چنان سريع و بي‌توجه مي‌گويند که شايد بيان‌گر اين واقعيت باشد که تسبيح را بر اثر عادت يا تاثير محيط مي‌گويند، نه از روي نشاط.
منبع: ميزان
تهيه وتنظيم: اداره تبليغات اسلامي شهرستان اشکذر